Het gedrag begrijpen
Misschien schaam je je ook wel een beetje voor je hond als hij weer uitvalt. Weet dat je niet alleen bent. Het is misschien wel één van de grootste problemen onder de hondeneigenaren, over de hele wereld.
Wat wel belangrijk is, is leren te begrijpen waarom honden uitvallen aan de lijn. Er kunnen vele verschillende oorzaken en triggers ten grondslag liggen aan het uitvallen van je hond. Welke dit voor jouw hond zijn is essentieel om uit te zoeken. Als je begrijpt waar het gedrag vandaan komt, dan pas kun je aan een effectieve oplossing werken.
Oorzaken voor een uitvallende hond aan de lijn
Wat je je moet beseffen is dat een ervaring die voor ons misschien wel ‘niets’ leek, voor je hond als traumatisch ervaren kan worden. Wanneer je hond meermaals negatieve ervaringen met andere honden of mensen heeft gehad, is het niet raar als je hond zich bedreigd voelt bij het waarnemen van een andere hond. Misschien komt deze hond ook wel op hem af, valt deze hond hem lastig of wordt hij misschien zelfs wel weer gebeten. Daar moet jouw hond natuurlijk op anticiperen, voordat er zich een vergelijkbare situatie voor doet. Dus probeert je hond de afstand tot de andere hond te vergroten door uit te vallen.
In een levensbedreigende situatie zijn er eigenlijk maar vier verschillende soorten reacties. Dat is bij ons mensen precies hetzelfde. De reacties die gegeven kunnen worden zijn:
! Vluchten/ontwijken
! ‘Gek’ doen, iets doen wat totaal niet in de context past
! Bevriezen/verstijven
! Vechten
Iedere hond zal zijn eigen onbewuste voorkeur hebben voor de reactie die hij in de situatie geeft. Dit noemen we het coping mechanisme.
Nu is het zo dat wanneer honden eigenlijk het liefst zouden vluchten, hij maar beperkte mogelijkheden heeft. Hij zit immers aan de lijn. Als de dreiging van de andere hond dan nadert, zit er niets anders meer op om zichzelf in ‘veiligheid’ te houden door te vechten.
Als eigenaar van een uitvallende hond is het belangrijk om te weten wat het copingmechanisme van jouw hond is, zodat je hem hier in kunt helpen.
De sleutel tot succes bij een hond die uitvalt: Afstand houden
Er is één factor die het overgrote deel van het uitvallen aan de lijn op zich heeft. Dit is de afstand. De afstand tussen jouw hond en de prikkel waarop hij reageert.
Wanneer je de afstand van jouw hond tot de uitlokkende prikkel dusdanig groot houdt dat jouw hond zich nog veilig voelt, dan hoeft hij niet te reageren. Hoe kleiner de afstand wordt, des te heftiger zal jouw hond reageren.
Om het makkelijk te houden kun je de afstand in categorieën delen:
| Groen | De afstand waarop je hond wel waarneemt, maar verder geen reactie geeft op de uitlokkende prikkel. Hij zal misschien kort kijken, maar zodra je hem roept zal hij zich ook direct weer naar jou toe draaien. Het is voor je hond nog geen bedreigende situatie. |
| Geel | Iets dichter bij de uitlokkende prikkel: Je hond is alert, als je hem roept zal het enkele seconden duren voor hij reageert, maar hij reageert wel. Hij zal de prikkel in de gaten willen houden terwijl hij zijn weg met jou vervolgd. Hij voelt zich niet bedreigd, maar wil wel zeker zijn of dat zo blijft. |
| Oranje | Nog dichterbij de prikkel: Je hond blijft met een gespannen lichaam staan, hij is zeer alert op de prikkel en kan zelfs even met zijn neus in de lucht ruiken zodat hij meer informatie over situatie krijgt. Mee lopen als jij hem roept zal hij niet snel doen, maar uiteindelijk wel. Hij is gefocust op de prikkel en wil het in de gaten houden. Vaak zie je hier een gesloten mond met strakke lippen, een hoge houding, een eventuele borstel (rug haren overeind) en zijn blik wijkt niet van de prikkel. Mogelijk is de situatie bedreigend en de dreiging zal eerst moeten afnemen voor hij verder wil. |
| Rood | Weer wat dichterbij: Nu zijn de stressignalen duidelijk waarneembaar. Je hond is niet meer in beweging te krijgen, wil geen voer meer aanpakken en het lijkt wel alsof hij even ‘verdwijnt’ in zijn hoofd. Hij voelt zich bedreigd en luistert niet meer naar wat je hem zegt. Hij zal mogelijk al een reactie naar de uitlokkende prikkel geven door te grommen/blaffen. |
| Rood met een uitroepteken ! | Heel dicht bij de uitlokkende prikkel. Je hond voelt zich zeer bedreigd, hij zal reageren door uit te vallen. Bij het naderen van de hond kan hij verstijven of zelfs liggen. De situatie maakt hem ongerust en hij moet zorgen dat hij geen gevaar loopt. |
Waar jij als eigenaar voor zou moeten zorgen is dat je hond eigenlijk niet in de oranje zone terechtkomt, komt hij wel in de oranje zone? Dan is het aan jou als eigenaar om hem te helpen naar een zone die voor hem veiliger aanvoelt. Vanzelfsprekend dat je liever niet in de rode zone uitkomt, je hond voelt zich hier al genoodzaakt te moeten reageren om zichzelf in veiligheid te houden.
Hoe groot is de afstand tot de uitlokkende prikkel ? Dat verschilt per individu. Ga op zoek naar de afstand die voor jouw hond veilig voelt, dit is essentieel voor het oplossen van het gedrag.
Winnaars ervaring
Iedere keer dat je hond uitvalt naar een specifieke prikkel, waarop die prikkel verdwijnt (want ja, mensen en honden lopen nou eenmaal door) is jouw hond weer een ‘winnaar ervaring’ rijker. Ook al is het gedrag voor ons ongewenst, je hond valt uit omdat hij de bedreiging wil laten afnemen. Als de bedreiging dan ook echt afneemt als hij uitvalt is dat voor hem een lesje ‘Zo, als ik me zo uit, dan gaat die bedreigende prikkel weg’. Dus zijn gedrag is voor hem functioneel.
Een uitvallende hond corrigeren
Wat er hier gebeurt is dat je je hond de tijd geeft om die spanning en opwinding die hij krijgt van de situatie op te bouwen.
Als je dit ook van je hond vraagt wanneer je met hem gaat wandelen, stop er alsjeblieft mee. Hou hem bezig met wat lekkers of wat leuks terwijl je de afstand vergroot.
Absoluut niet! Een absolute afrader en ik zal uitleggen waarom.
Als er iets in onze richting komt, willen wij zelf ook altijd zeker zijn dat de situatie veilig is, toch? Misschien kijk je zelf stiekem wel als je hond naar jou moet kijken, waar de passerende mensen/honden zich bevinden. Je wilt informatie over de situatie zodat je hierop kunt anticiperen en reageren. Waarom verlangen wij dan eigenlijk dat hij naar ons kijkt? Het is voor hem niet heel anders.
Honden leren door het maken van associaties. Simpel uitgelegd is het niet meer dan: Jij zegt zit, ik ga met mijn billen op de grond -> ik krijg wat lekkers. Op deze manier verbindingen maken, doen honden in allerlei situaties. Dus ook bij het waarnemen van andere honden of mensen.
Wat er vrijwel altijd gebeurt wanneer een hond gecorrigeerd wordt wanneer hij uitvalt is dat hij een associatie gaat leggen tussen wat hij ziet en wat hij voelt. Bewust van zijn gedrag is hij namelijk niet echt, het is een onbewuste reactie op een noodsituatie om zichzelf in veiligheid te houden.
Dus: je hond ziet een andere hond of andere mensen, je hond valt uit waarop jij direct een ruk aan de lijn geeft en hem boos een ‘nee’ of ‘ophouden, klaar nu’ geeft. Voor je hond is het niet meer dan: ‘iedere keer als we een andere hond of andere mensen tegenkomen, dan wordt mijn eigenaar boos en doet hij mij pijn’. Jouw reactie is gekoppeld met wat je hond waarneemt, waardoor jouw hond nog eerder gaat reageren als hij de uitlokkende prikkels ziet. Hij weet dat dat leidt tot pijn en dat wil hij voorkomen. En dat voorkomen kan hij alleen door de uitlokkende prikkel op afstand te houden.
Conclusie, een uitvallende hond corrigeren heeft alleen maar negatieve gevolgen.
Zitten, wachten en ‘kijk eens’
Je hond laten zitten, met of zonder dat hij je aan moet kijken, terwijl er iets voorbij komt wat hij moeilijk vindt, vaak met zijn neus weg van de prikkel, in de hoop dat hij rustig blijft en niet reageert. Maar ken je dat gevoel wanneer er elk moment iets spannends kan gebeuren. Dat gevoel dat het bijna zo ver is, maar nog heel even. Bijvoorbeeld in de achtbaan. Je voelt de adrenaline bijna stijgen, en als het zo ver is, dan ‘ontplof’ je.
Je hond laten zitten, met of zonder dat hij je aan moet kijken, terwijl er iets voorbij komt wat hij moeilijk vindt, vaak met zijn neus weg van de prikkel, in de hoop dat hij rustig blijft en niet reageert. Maar ken je dat gevoel wanneer er elk moment iets spannends kan gebeuren. Dat gevoel dat het bijna zo ver is, maar nog heel even. Bijvoorbeeld in de achtbaan. Je voelt de adrenaline bijna stijgen, en als het zo ver is, dan ‘ontplof’ je.
Je hond voelt zich waarschijnlijk hetzelfde. Hij hoeft niet te kijken om te weten dat de spannende/uitlokkende prikkel dichterbij komt, dat hoort hij wel. Iedere stap dichterbij hoort hij. En als de uitlokkende prikkel dan passeert, dan springt jouw hond al blaffend op richting die uitlokkende prikkel. En jij dacht dat hij rustig was..
Maar, hoe leer je het uitvallen aan de lijn af?
Als eerst, schakel een professional in. Tot je met een professional aan het werk gaat, ga je moeilijke situaties uit de weg. Voor de veiligheid van de maatschappij om je heen, voor jouw eigen veiligheid en voor de veiligheid van je hond. En het liefst nu, niet morgen, niet volgende week en al zeker niet volgende maand. Hoe langer je wacht, hoe meer ‘winnaars ervaringen’ jouw hond heeft verzameld en hoe moeilijker de weg is in het ombuigen van het uitvallen aan de lijn naar gewenst gedrag.
Omdat er bij uitvallen aan de lijn vaak meerdere oorzaken ten grondslag liggen, is het niet een probleem wat je als ‘gewone’ hondeneigenaar ‘maar even’ oplost. Er is een risico dat het gedrag zelfs verergert door de verkeerde aanpak.
Het is geen makkelijke keuze, dat begrijp ik. Het gaat veel tijd en input kosten van jou als eigenaar, besef je dat ook. Net als dat ik besef dat de meeste professionals veel geld vragen en dit zeker niet voor iedereen haalbaar is. Maar je hoeft het niet alleen te doen! En voor ieder probleem is een oplossing!
Neem vandaag nog contact op en bespreek de mogelijkheden voor jouw uitvallende hond!
